Lợi và hại khi AI sáng tác nhạc

Thư giãn Thứ 6, 19/12/2025 11:45:05 AM Theo Báo Lao Động

Định nghĩa lại thị trường âm nhạc

Khoảng 4 năm trước, một kỹ sư công nghệ thông tin chia sẻ ý tưởng xây dựng mô hình AI sáng tác 10 bài hát trong một giây. Tuy nhiên, thời điểm đó, khán giả chưa hình dung được tiềm năng của AI trong việc tạo ra các ca khúc gây bão trên các nền tảng âm nhạc.

Đến năm 2025, những ca khúc do AI sáng tác và thể hiện mới thực sự chứng minh sức mạnh. Nhiều ca khúc thu được hàng triệu lượt xem, nghe. Loạt ca khúc kinh điển của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn được AI “cover” (hát lại) thu được lượt nghe lớn hơn cả bản thu do người thật thể hiện. Vượt ra khỏi tầm ảnh hưởng của một công cụ hỗ trợ, AI đã có mặt và tham gia nhiều khâu trong thị trường âm nhạc, từ sáng tác, thu âm, hát, cover... AI còn “nhái” cả giọng hát của những ca sĩ hàng đầu thế giới. AI - với sức mạnh của mình đã định nghĩa lại cả thị trường âm nhạc năm 2025.

Lý giải sức hút của nhạc AI, nhạc sĩ Đông Thiên Đức có nói: “Tôi nhìn sự phát triển của AI giống như sự khác biệt giữa sản xuất công nghiệp và làm thủ công. Âm nhạc AI sẽ có tệp khán giả riêng, giống như việc hiện tại xuất hiện “nghệ sĩ AI”, chắc chắn sẽ có khán giả của AI vì AI rất dễ làm và dễ kiếm tiền. Theo góc nhìn của tôi, khán giả thích nhạc AI có lẽ vì… ngạc nhiên. Họ bất ngờ khi AI có thể làm được như vậy chỉ trong vài chục giây. Gây tò mò và mang đến sự mới lạ”.

Đo đếm sự lợi-hại

Với các nhạc sĩ sáng tác, nếu sở hữu nhiều bản hit danh tiếng, nhạc sĩ có thể thu lợi nhờ AI.

Khi có nhiều tổ chức, cá nhân sử dụng tác phẩm âm nhạc của nhạc sĩ để làm ra các sản phẩm audio, video âm nhạc phát hành trên các nền tảng nhạc số thì nhạc sĩ sẽ nhận được tiền bản quyền từ các audio/video.

Hiện, hầu hết các nhạc sĩ đều ủy quyền cho một công ty/đơn vị bảo vệ bản quyền cho tác phẩm của mình. Khi các bản audio, video do AI “cover” phát hành trên không gian số, ở bất cứ nền tảng nào, đơn vị bảo vệ quyền tác giả cũng sẽ thu tiền tác quyền cho tác giả (bằng công cụ nhận diện).

Đơn cử, ca khúc “Viết tiếp câu chuyện hòa bình” của nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung từng được chia sẻ rầm rộ trên khắp các nền tảng từ Tiktok, Facebook, YouTube... Ở nền tảng nào cũng có công cụ nhận diện, dù AI hát “Viết tiếp câu chuyện hòa bình” hay AI sản xuất bản audio, video, nền tảng đó cũng sẽ nhận diện được tác phẩm của nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung, tự động có công cụ hỗ trợ thu tiền tác quyền cho nhạc sĩ.

Ca khúc càng có độ lan tỏa, dù với hình thức nào, nhạc sĩ cũng có lợi. Tuy nhiên, khi AI bước vào lĩnh vực sáng tác, các nhạc sĩ cũng phải đứng trước thách thức lớn.

AI sáng tác nhanh hơn, khả năng sáng tạo gần như vô hạn. Trong khi, nhạc sĩ cần nhiều thời gian để sáng tác, thai nghén tác phẩm.

Khi các cá nhân, tổ chức dùng phần mềm AI tự sáng tác âm nhạc để sử dụng cho video ngắn, hay các hình thức sản xuất chương trình, phim ảnh, sự kiện... người ta sẽ hạn chế chi tiền đặt hàng nhạc sĩ sáng tác.

Chưa kể, nhiều khán giả bày tỏ, họ ngày càng khó phân định được, ca khúc nào do AI sáng tác, ca khúc nào do nhạc sĩ “xịn” viết bằng trái tim, tài năng, hay ca khúc nào do nhạc sĩ “dựa dẫm” AI, có AI hỗ trợ.

Giới ca sĩ được xem là “nhân tố” gần như không có lợi ích gì khi AI ra đời. Ca sĩ còn chịu thiệt thòi nhất, khi bị nhiều đơn vị sử dụng phần mềm AI nhái giọng, mượn giọng hát của họ để tạo ra “ca sĩ AI”.

“Ca sĩ AI” ngày càng... “nguy hiểm” hơn, khi có thể né luật, tránh kiện tụng bằng cách, nhái giọng của nhiều ca sĩ cùng lúc, để không bị cáo buộc “đạo nhái” từ 1 cá nhân nào.

Thực tế đang chứng minh, nhiều kênh “ca sĩ AI” hát đang có view cao vượt trội, nhiều ca khúc do AI thể hiện được nghe nhiều hơn bản người thật hát.

Về phía các công ty sản xuất âm nhạc, nếu đang sở hữu nhiều bản ghi, bản thu âm (audio/video) do ca sĩ (người thật) hát, sẽ phải đứng trước nguy cơ bị các bên sản xuất nhạc AI khai thác, sử dụng trái phép. Khi khán giả thích nghe nhạc AI, các công ty sản xuất âm nhạc cũng phải chấp nhận sự cạnh tranh rất lớn từ các đơn vị, cá nhân sản xuất nhạc bằng phần mềm AI.